Από τις 9 έως τις 22 Ιουλίου 2016 διοργανώσαμε το τρίτο Θερινό Πανεπιστήμιο στη Σαμοθράκη, με θέμα «Προσεγγίσεις Ολοκληρωμένης Διαχείρισης για Αποθέματα Βιόσφαιρας και άλλες Προστατευόμενες Περιοχές», σε συνεργασία με πολλά ερευνητικά ιδρύματα, πανεπιστήμια, τοπικές και περιφερειακές αρχές, ΜΚΟ, καθώς και επιτροπές της UNESCO. Το Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικολογίας μαζί με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών και το Πανεπιστήμιο Πάτρας συντόνισε την ενότητα «Υδατική και Κοινωνική Οικολογία: Θεωρία και Πρακτική», ενώ το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη την ενότητα «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδάτων και Παράκτιας Ζώνης – Εκπαιδευτικές και Συμμετοχικές Προσεγγίσεις».
Το σεμινάριο σχεδιάστηκε με έναν εντατικό, καινοτόμο, διεπιστημονικό κι εμπειρικό τρόπο, με σκοπό να παρέχει υψηλής ποιότητας κατάρτιση στους περίπου 70 μεταπτυχιακούς φοιτητές και νέους επιστήμονες από την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο. Κύριος στόχος ήταν η εμβάθυνση στην κατανόηση της αξίας που έχουν τα Αποθέματα Βιόσφαιρας ως «εργαστήρια» και «καταλύτες» της αειφόρου ανάπτυξης.
Το πρόγραμμα περιελάμβανε θεωρητικές διαλέξεις από τους Marina Fischer-Kowalski, Philippe Pypaert, Μιχαήλ Σκούλλο, Núria Bonada, Klement Tockner and Danka Thalmeinerova. Για το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους όμως οι φοιτητές ήταν χωρισμένοι σε μικρές ομάδες και διεξήγαγαν επιτόπια έρευνα σ’ένα ευρύ φάσμα μεθόδων που χρησιμοποιούνται από την υδατική και την κοινωνική οικολογία. Κάθε μέθοδος παρουσιάστηκε από τον επιβλέποντα της κάθε ομάδας, την οποία και καθοδηγούσε καθόλη τη διάρκεια της επιτόπιας έρευνας. Οι ενότητες σχεδιάστηκαν ως μικρές αυτούσιες μελέτες έτσι ώστε να συμβάλλουν στην τρέχουσα έρευνα, απαντώντας συνάμα στα αιτήματα της τοπικής κοινωνίας. Πραγματοποιήθηκαν συνολικά 8 τέτοιες ενότητες:
- (1) Το ζωικό κεφάλιο στο νησί και οι δυναμικές του: καταμέτρηση του πληθυσμού αιγοπροβάτων σε διάφορους τύπους ενδιαιτημάτων με δειγματοληψία αποστάσεων. Ανάλυση των εισοδημάτων των κτηνοτρόφων (πώληση προϊόντων στην αγορά, ιδία κατανάλωση, επιδοτήσεις). Υπολογισμός του ζωικού κεφαλαίου και εξέτασή των αιτιών και επιπτώσεων (επιβλέπων: Raffael Hickisch)
- (2) Το πρόβλημα της υπερβόσκησης και της διάβρωσης του εδάφους: Ανάλυση των επιπτώσεων που έχει η χρήση του αγροτικού εδάφους στην αλλαγή της φυτοκάλυψης. Χαρτογράφηση της φυτοκάλυψης και σημείων διάβρωσης, συζήτηση για τις αλλαγές στην κάλυψη της γης, για τις αιτίες και τις συνέπειές της. Διερεύνηση των αποτελεσμάτων που είχαν πρόσφατες πειραματικές σπορές (επιβλέπουσα: Tamara Fetzel)
- (3) Διερεύνηση του τρέχοντος κοινωνικού μεταβολισμού στο νησί με ανάλυση της ροής ενέργειας και υλικών μέσω επιτόπιας παρατήρησης και συνεντεύξεις, με ιδιαίτερη έμφαση στη διαχείριση των απορριμάτων. Διερεύνηση των δυνάμει «κοινωνικών σημείων καμπής» (ελλείψεις που ενδέχεται να οδηγήσουν σε κατάρρευση του πληθυσμού) όσον αφορά το σύστημα εκπαίδευσης και υπηρεσίες υγείας (επιβλέποντες: Simron Singh, Πάνος Πετρίδης)
- (4) Τοπικές πρωτοβουλίες και οι προοπτικές για κοινωνικοοικολογικές αλλαγές. Συνεντεύξεις και ομάδες εστίασης με διάφορες πρωτοβουλίες σχετικά με το βαθμό κατά τον οποίο αυτές ενδέχεται να προωθούν μια κοινωνική αλλαγή προς την κατεύθυνση της συνεργασίας, η οποία θα διεύρυνε πιθανές λύσεις ακόμη και σε περίπτωση παρατεταμένης οικονομικής κρίσης (επιβλέποντες: Άγγελος Βαρβαρούσης, Πάνος Πετρίδης)
- (5) Υδατική χημεία και μακροασπόνδυλη πανίδα στα ρέματα της Μεσογείου. Πραγματοποιήθηκαν πρωτόκολλα επιτόπιας έρευνας, μετρήσεων και δειγματοληψίας στα ρέματα της Σαμοθράκης έτσι ώστε να μελετηθούν ζητήματα βιοποικιλότητας, να προσδιοριστεί η περιβαλλοντική κατάστασή τους και να ερμηνευτούν οι παράγοντες και οι διαδικασίες που την επηρεάζουν (επιβλέποντες: Νίκος Σκουλικίδης, Aναστασία Λάμπου, Momir Paunović)
- (6) Παράχθιες ζώνες ρεμάτων και Τοπίο. Χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές οπτικής επισκόπησης για τη συλλογή χλωριδικών και πανιδικών δεδομένων και τον υπολογισμό της ανθρωπογενούς υποβάθμισης. Αυτές οι επισκοπίσεις εφαφρμόστηκαν σε επίπεδο ποτάμιων διαδρόμων καθώς και στο ευρύτερο σύνολο του τοπίου. Ολοκληρώθηκαν τρεις ερευνητικές μέθοδοι σε αρκετές περιοχές του νησιού (επιβλέποντες: Σταμάτης Ζόγκαρης, Βασσιλική Βλάμη, Παναγιώτης Δημόπουλος)
- (7) Υδρολογία ποταμών, φυσικές διεργασίες και υδρολογική αξιολόγηση ρεμάτων, αξιολόγηση λεκανών απορροής. Διαχείριση υδατικών πόρων και λεκανών απορροής. Έρευνα για την αξιολόγηση του συστήματος διαχείρισης υδατικών πόρων του νησιού, τον υπολογισμού της χρήσης του νερού και την κατανόηση των κοινών πρακτικών άρδευσης (επιβλέπων: Ιερόθεος Ζαχαρίας)
- (8) Τεχνικές οπτικής παρατήρηση, πρωτόκολλα και δείκτες για την εκτίμηση της οικολογικής ποιότητας της υποπαράλιας ζώνης της Μεσογείου, με έμφαση στη δομή και τις λειτουργίες του βενθικού οικοσυστήματος. Επιτόπια έρευνα για τη συλλογή δεδομένων στον θαλάσσιο Τόπο Κοινοτικής Σημασίας (GR1110012). Ανάλυση της κατάστασής του και των τάσεων (επιβλέποντες: Μαρία Σαλωμίδη, Γιάννης Ίσσαρης, Ελένη Κυτίνου).
Οι εκπαιδευτές και διοργανωτές εξέδωσαν κοινή δήλωση υπέρ της ένταξης της Σαμοθράκης στο Παγκόσμιο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας (World Network of Biosphere Reserves).
Τα πρακτικά και οι εργασίες έχουν πλέον δημοσιευθεί σε ένα ειδικό τεύχος της έκδοσης “Βιώσιμη Μεσόγειος”
Περισσότερες πληροφορίες
