Η τρέχουσα έρευνα στα οικοσυστήματα των λεκανών απορροής της Σαμοθράκης επικεντρώνεται στον προσδιορισμό της ποιότητας των πηγών, των ποταμών και των υγροτόπων, στην προστασία της βιοποικιλότητας και στην ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων του νησιού.
Επιστήμονες του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) συνέβαλλαν κατά το παρελθόν στην επέκταση των προστατευμένων περιοχών της Σαμοθράκης στα πλαίσια του NATURA 2000, επεκτείνοντας τα όρια της ζώνης προστασίας και συμπεριλαμβάνοντας παράκτια οικοσυστήματα μεγάλου μέρους του νησιού. Επιπλέον, εδώ και 17 χρόνια και μέχρι σήμερα δραστηριοποιούνται στη μελέτη των εσωτερικών υδάτινων οικοσυστημάτων, με δεδομένη την ιδιαιτερότητα και το φυσικό κάλος του νησιού αλλά και λόγω του γεγονότος ότι τα νησιωτικά ποτάμια συστήματα δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς στη Μεσόγειο, σε αντίθεση με τα συστήματα της ηπειρωτικής χώρας. Η Σαμοθράκη είναι πλούσια σε επιφανειακά νερά, ενώ οι υδάτινοι διάδρομοι του νησιού χαρακτηρίζονται από αφθονία νερών με καταρράκτες που συχνά σχηματίζουν λιμνία (γνωστά ως “βάθρες”). Η παραποτάμια βλάστηση χαρακτηρίζεται από μεγάλη φυσικότητα και ορισμένα ρέματα φιλοξενούν αρχαία παρόχθια δάση.
Το ΕΛΚΕΘΕ, αναζητώντας αδιατάρακτα ποτάμια συστήματα σε κλίμακα χώρας, αρχικά συμπεριέλαβε δύο ρέματα (τον Φονιά και την Πλατιά) σε δύο ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα (AQEM και STAR). Στην συνέχεια, τα ρέματα αυτά επιλέχθηκαν να αποτελέσουν μέρος του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Ποιότητας Υδάτων (2012-2015), το συντονισμό του οποίου είχε το ΕΛΚΕΘΕ. Επιπλέον, από το 2013, στο ΕΛΚΕΘΕ συστάθηκε μία διεπιστημονική ερευνητική ομάδα η οποία, αυτοχρηματοδο-τούμενη και έχοντας την υποστήριξη του Δήμου Σαμοθράκης, ξεκίνησε ένα λεπτομερές πρόγραμμα, που εστιάζεται στην παρακολούθηση της οικολογικής κατάστασης και της βιοποικιλότητας των εσωτερικών υδάτων στο σύνολο του νησιού. Το πρόγραμμα αυτό επικεντρώνεται στην έρευνα της υδρομορφολογικής (παρόχθια και υδρόβια βλάστηση), χημικής-φυσικοχημικής και βιολογικής ποιότητας (βενθικά μακροασπόνδυλα, διάτομα, ψάρια) των υδάτων. Επίσης, έχει πραγματοποιηθεί και αρχική καταγραφή της ορνιθοπανίδας. Τέλος, υλοποιήθηκε για πρώτη φορά μια ταχεία αναγνώριση της χλωρίδας σε παράκτια οικοσυστήματα με χρήση μη καταστροφικών μεθόδων.
Στα πλαίσια της προστασίας, αειφόρου διαχείρισης και ανάδειξης του νησιού το ΕΛΚΕΘΕ ανέλαβε μια σειρά πρωτοβουλιών:
- Ίδρυσε με τον Δήμο της Σαμοθράκης το «Παρατηρητήριο Φύσης της Σαμοθράκης», που είναι ανοιχτό σε όποιον ερευνητή επιθυμεί να στηρίξει την έρευνα και την προστασία του νησιού. Το Μνημόνιο Συνεργασίας για την ίδρυση του Παρατηρητηρίου υπογράφηκε στις 16/12/2013. Οι σκοποί τού Παρατηρητηρίου της Σαμοθράκης είναι οι εξής: α) Δημιουργία Ερευνητικού Σταθμού Παρακολούθησης για τη συστηματική έρευνα και μακροχρόνια παρακολούθηση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, β) Συμβολή στη διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας, γ) Συμβολή στην ανάδειξη και αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και δ) Περιβαλλοντική εκπαίδευση και ανάπτυξη εκπαιδευτικού τουρισμού με επίκεντρο το περιβάλλον. Μέσα από το Παρατηρητήριο, οι επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ συνδράμουν στη δημιουργία ενός δικτύου συνεργασίας μεταξύ των επιστημόνων που επισκέπτονται τη Σαμοθράκη και διεξάγουν έρευνα.
- Από κοινού με το Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικολογίας της Βιέννης (Πανεπιστήμιο Alpen-Adria), που πήρε την πρωτοβουλία, συμμετείχε σε πρόταση για το χαρακτηρισμό του νησιού ως Απόθεμα Βιόσφαιρας από την UNESCO (Man & Biosphere).
- Συμπεριέλαβε το νησί της Σαμοθράκης στο Ελληνικό Εθνικό Δίκτυο Μακροπρόθεσμης Οικολογικής Έρευνας – Long-term Ecological Research Network (LTER-Greece), που είναι ένα δίκτυο συνεργασίας επιστημόνων και ενδιαφερόμενων μερών που ασχολείται με τη μακροπρόθεσμη, τοπική, οικολογική, κοινωνική και οικονομική έρευνα στην Ελλάδα. Το LTER-Greece είναι μέλος του European Long Term Ecological Research Network (LTER-Europe) και του International Long Term Ecological Research Network (ILTER). Το Δίκτυο ILTER είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο υποδομών που στοχεύει στην καλύτερη κατανόηση των οικοσυστημάτων. Αποστολή του LTER-Greece είναι να μεταφέρει στην επιστημονική κοινότητα, σε φορείς χάραξης πολιτικής και στην κοινωνία έγκυρες επιστημονικές πληροφορίες σχετικά με την κατανόηση οικολογικών και οικονομικών διεργασιών και να προσφέρει λύσεις σε σύγχρονα και μελλοντικά περιβαλλοντικά προβλήματα σε τοπική, εθνική, Ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα.
Σύνδεσμοι:
http://samothraki-observatory.hcmr.gr
https://www.facebook.com/imbriw/